HACI ALİ'NİN OBASI VE ÇAMURLUK KARİYESİ
Çamurlu Kariyesi, 11.yüzyılın sonlarında kurulan ilk Türk yerleşim birimlerindendir. Önceleri Karapınar'a (İncirliova) bağlı Çamurlu Mahallesi olarak kayıtlara geçmiştir.
Avşar Yörüklerinden Hacı Ali'nin Hac dönüşünde Çamurluk kariyesinde konakladığı esnada çevreyi dolaşmış,hayvancılığa elverişli olan bu topraklara yerleşmeye karar vermiştir.13.yüzyılda Hacı Ali'nin Aşireti buraya yerleşmesi ile Hacı Ali'nin Obası diye anılan yerleşim,daha sonra Hacı Ali Obası Köyü olarak Osmanlı kayıtlarına geçmiştir.
Çamurlu Kariyesi, şose yol vergisini ödeyemediğinden sıkıntı içindeyken Hacı Ali'nin Çamurlu Mahallesinin vergi borcunu ödemesiyle Karapınar'a bağlı mahalle olmaktan kurutulmuş,Hacı Ali Obası Köyü'ne dahil olmuştur.
Köyün içinden geçen kervan yolu köyün önemini bir kat daha arttırmıştır.Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinde adı geçen Balat(Taşköprü) yolu, aynı zamanda Kanuni Sultan Süleyman'ın Rodos seferinde kullandığı yoldur.
Köyde tespit edilen dört mezarlıktan üçü köye ait olup,batısında ki mezarlık ise yabancı mezarlığı olarak adlandırılmış, o dönemde Taşköprü yolunu kullanan kervanların burada uzun süre köyde konakladığı, bu sırada ölenlerini yabancı mezarlığına defnettikleri bilinmektedir.
Bu civardaki tek Deşteman Okulu Hacıaliobasında, şu anki caminin olduğu yerde kurulmuş ve uzun süre hizmet vermiştir. (Deşteman Ege Bölgesinde köy bekçişi,kır bekçisi ve bağ koruyucusu anlamında kullanılır)Ortaklar ve Germencikte evden giyinikli olarak çıkanlara "Ne o,Hacıaliobasına deşteman kursuna mı gidiyorsun" deyimi halen kullanılmakta, Deşteman okulunun varlığını doğrulamaktadır.
Çanakkale Savaşında her evden bir şehit veren Hacıaliobası, Osmanlılar döneminde de önemli rol oynamıştır. Hayvancılık ve tarımın yanı sıra develerle yapılan yük taşımacılığı köyün gelir kaynakları arasındaydı.Ganimoğulları,Araposmanlar,Deveci Memedler,İnceoğlanlar'ın develeri pek meşhur olup,düğünlerde gelin çeyizi götürülürken İnceoğlanların develeri tercih edilirdi. Çeyiz götürülecek develer itina ile hazırlanır, yeni havutlar vurulur,üzerine ipek örtüler serilirdi. Düğün sahibi tarafından da öndeki deveye elbiselik kumaş,diğerlerine ise yazma, hırep ya da üslük bağlamak, deveyi çekene ise bahşiş vermek adettendi.
Hacıaliobasında bulunan Hamdi Paşa köşkü iyi korunamamış, işgal sırasında Yunanlılar tarafından tamamen yakılarak yok edilmiştir.Köyün gündeyinde Azmak içinde bulunan yerleşim kalıntılarının ise kimlere ait olduğu kesinlik kazanmamıştır.
Develerinin yanı sıra 30-40 sene öncesine kadar camızlarıyla da anılan Hacıaliobası, günümüzde İncirliova'nın en fazla büyükbaş hayvanına sahip mahallelerinden birisidir.
HACIALİOBASI MAHALLESİ GENEL TANITIM
Hacıaliobası Mahallesi Aydın İli İncirliova İlçesine bağlıdır. Hacıaliobası 27-28 boylam,37-38 enlem dereceleri arasındadır. Sık ağaçlarla kaplı geniş düzlükler üzerinde kurulmuştur.Bu güzel mahallemiz 2 km doğusunda Yazıdere Mahallesi, kuzeybatısında Sınırteke Mahallesi 2 km kuzeydoğusunda İncirliova İlçesi, 2 km güneyinde Büyük Menderes Nehri yer almaktadır.
HACIALİOBASI NÜFUS BİLGİLERİ:
Toplam Nüfusu : 984 ( TÜİK Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2018 Güncel Verisi)
OSMANLI DÖNEMİNDE HACIALİOBASI'NIN DURUMU:
İstiklal Savaşı’nda; Ege Bölgesi’nin Yunanlılar tarafından işgal edilmesiyle köyü müzde işgal edilmiştir. Evler yakılıp yıkılmıştır. Burada oturan köylüler Menderes Nehri’nden geçerek Koçarlı’nın Sobuca ve Dede köyüne yerleşmişlerdir. Bu dönemde Hacıaliobalı Sait Hoca "Uzun Bombacı" lakabı ile ön plana çıkmış ve Kuvayi Milliyenin kuruluş çalışmalarına başından beri iştarak etmiştir. Bombası Sait gündüzleri imamlık ve öğretmenlik yapmış,geceleri ise Kuvayi Milliye çalışmalarına katılıp, bir çok baskında Bombacı olarak üzerine düşeni yapmıştır.
KUVAYİ MİLLİYENİN UZUN BOMBACISI HACIALİOBALI SAİT HOCA
1302 Kosova doğumlu Sait Hoca, "Uzun Bombacı" lakabıyla tanınırdı. İşgalden önce Hacıaliobasına yerleşmiş burada Küçük İbramlardan Kezban'la evlenmiştir. Dayılığı Hafız İbramla ( İbrahim Utangeç) bir süre köyde imamlık yaptığı bilinmektedir.Hacıaliobalı Sait Hoca "Uzun Bombacı" lakabı ile ön plana çıkmış ve Kuvayi Milliyenin kuruluş çalışmalarına başından beri iştarak etmiştir. Bombası Sait gündüzleri imamlık ve öğretmenlik yapmış,geceleri ise Kuvayi Milliye çalışmalarına katılıp, bir çok baskında Bombacı olarak üzerine düşeni yapmıştır.
Türk Milletinin direniş günlerinde büyük çaba sarf eden Sait Hoca 1974 yılında Hacıaliobasında vefat etmiştir. Saygı ve Minnetle anıyoruz.
CUMHURİYET DÖNEMİNDE HACIALİOBASININ DURUMU:
Cumhuriyet dönemindeki sosyal, kültürel, ekonomik ve ulaşım alanında görülen yenilik ve kolaylıklar,sanayideki atılım köye de yansımıştır.Bunun sonucunda doğu illerinden göç almıştır.Bunun yanı sıra emek yoğun olarak gerçekleştirilen üretim teknolojik makinelerle yapılan üretime dönüşmüştür. Sosyo-ekonomik yaşamın bir ürünü olarak ortaya çıkmış olan el becerileri ise bu gelişmeler sonucu yaygınlığını yitirmeye ve yerini modern makinelerle üretilen ürünlere bırakmaya başlamıştır. İstihdam alanında uzmanlaşma ve eğitim, önemli belirleyiciler haline gelmiştir.Bunun sonucu olarak kırsaldan kentlere doğru başlayan göç dalgası, kırsal yaşamı ve ekonomiyi olumsuz etkilemiştir. Önceleri göç alan köyümüz, bu gelişmeler sonucunda özellikle genç nüfus bakımından göç vermeye başlamıştır.
KÖYDE Kİ YEREL KÜLTÜR VE TARİHİ KALINTILAR:
Köyde belli başlı tarihi kalıntı yoktur. Fakat Cumhuriyetimizin 10. yıl kutlamalarına ait bir anıt taş bulunmaktadır.
Osmanlı Döneminde günümüzde cami bulunan alanda "Deşteman Okulu" kurulmuş ve bu okul civardaki tek deşteman okuluymuş. Günümüzde Germencik ve Ortaklar'da evden giyinikli olarak çıkanlara "Ne o,Hacıaliobasına Deşteman kursuna mı gidiyorsun deyimi halen kullanılmaktadır" (Deşteman; Köy Bekçisi,Kır Bekçisi ve Bağ Koruyucusu anlamında kullanılır)
Hacıaliobasında bulunan Hamdi Paşa Köşkü işgal sırasında Yunanlılar tarafından tamamen yakılmıştır. Ayrıca Kanuni Sultan Süleyman'ın da Girit Seferi sırasında kullandığı Balat (Taşköprü) kervan ticaret yolu Hacıaliobasının içinden geçmekteydi.
Köyde tespit edilen dört mezarlıktan üçü köye ait olup,batısında ki mezarlık ise yabancı mezarlığı olarak adlandırılmış, o dönemde Taşköprü yolunu kullanan kervanların burada uzun süre köyde konakladığı, bu sırada ölenlerini yabancı mezarlığına defnettikleri bilinmektedir.
Deveci Memedler,İnceoğlanlar'ın develeri pek meşhur olup,düğünlerde gelin çeyizi götürülürken İnceoğlanların develeri tercih edilirdi. Çeyiz götürülecek develer itina ile hazırlanır, yeni havutlar vurulur,üzerine ipek örtüler serilirdi. Düğün sahibi tarafından da öndeki deveye elbiselik kumaş,diğerlerine ise yazma, gırep ya da üslük bağlamak, deveyi çekene ise bahşiş vermek adettendi.
Düğünlerde kazanlarda keşkekçiler tarafından davul zurna eşliğinde dövülen keşkeğimiz çok meşhurdur.Düğünlerde ayrıca çorba,sıkma(yuvarlama),sarma,musakka,pilav,et yemeği,kızartma,salata ve irmik helvası yapılır.
Halk tarafından geçmişten beridir söylene gelen ,Hacı Ali Obasına ismini veren Hacı Ali için yazılmış bir dörtlük bulunmaktadır;
Hacıaliobasında doğan şehit oğludur
Hacı Ali kimdir diye sorarsan
Asya'dan gelme Avşar soyudur.
Hacıaliobasında Develer İle Çeyiz Götürme Adeti
Hayvancılık ve tarımın yanı sıra develerle yapılan yük taşımacılığı köyün gelir kaynakları arasındaydı. Ganimoğulları, Araposmanlar, Deveci Memedler ve İnceoğlanlar'ın develeri pek meşhur olup, düğünlerde gelin çeyizleri götürülürken İnceoğlanlar'ın develeri tercih edilirdi.Çeyiz götürecek develer itina ile hazırlanır,yeni havutlar vurulur,üzerine ipek örtüler serilirdi.Düğün sahibi tarafından da öndeki deveye elbiselik kumaş,diğerine ise yazma,girep ya da üslük bağlamak,develeri çekene bahşiş vermek adettendi. ( Solda fotoğrafta görülen kişi İnceoğlanlardan Yetkin İnce )
BALLIKAYA GÖLGELENDİ,MAL SAHİBİ ÖFKELENDİ
Köy yerinde zaman ,ovanın her yerinden görülen Ballıkaya'nın yanında dağa düşen güneşin gölgesine göre belirlenirdi. Ova da pamuk toplayanlar, çapa yapanlar Ballıkaya'ya bakarak öğle ve akşam paydosu yaparlardı. Tarlada çalışanlar akşam paydosu gölgesinde "Ballıkaya gölgelendi, mal sahibi öfkelendi" diye kendi aralarında şakalaşırlarmış.
Kuşluk vakti, dal öğlen ve gün batımı gibi zaman kavramları vardı. Saat köy yerinde bir kaç varlıklı yaşlılarda olan köstekli cep saati, öğretmenlerde ve bazı askerden yeni gelenlerde oluyordu. Bir zamanlar askerde bir kol saati edinip sol eli çenesinde saati gösteren bir fotoğraf çektirmek moda haline gelmişti.
Kuşluk vakti: Güneşin doğuşundan 40 - 50 dakika sonrası
Dal öğlen: Tam öğlen vakti.
Dal öğlen: Tam öğlen vakti.
Kaynak: Bilgiler Enver Gümrah'ın Dildamak adlı öykü kitabından derlenmiştir.
HACIALİOBASININ YETİŞTİRDİĞİ ÖNEMLİ KİŞİLER:
Günümüzde de bir çok öğretmen,,ziraat mühendisi,devlet memuru gibi alanlarda önemli kişiler değişik illerde görev yapmaktadır.
HACIALİOBASININ BİLİNEN MUHTARLARI
- Hüseyin KAYIR (2019 yılı itibariyle görevde olan Hacıaliobası Mahallesi Muhtarı)
- Ali KAYKI ( İncirliova Ziraat Odası Başkanı )
- NECMETTİN UTANGEÇ
- Osman GÜLER
- Ali ŞİMSEK
- Alim KARADEVECİ
- Mestan GÖKALP
- Durmuş KARTİN
- Mehmet DEVECİ
- Mehmet ÖZBEK
- İbrahim AYHAN
HACIALİOBASININ SAĞLIK VE EĞİTİM DURUMU:
1992 yılında bir sağlık evi açılmıştır. Halen bir ebe görev yapmaktadır. Haftanın belli günü Aile Hekimi gelip hizmet vermektedir. Günümüzde Hacıaliobasında Aile Hekimi olarak "Uzman Doktor Tolga Vural" görev yapmaktadır.
Okulumuz 1944 yılında cami bitişiğindeki geçici binada eğitim öğretime başlamıştır. 1952 yılında köy halkı tarafından bugünkü yerine 3 derslikli bir bina yapılarak taşınmıştır. 1960 yılında mevcut bina yetersiz kaldığından diğer binanın yanına 2 derslik eklenmiştir.
1982 yılında ise 1952 yılında yapılan binaya kullanılamaz raporu verilmesi üzerine, devlet tarafından 2 derslikli bir bina yapılmıştır.
Bu binalar eğitim ve öğretime yetersiz kalınca 1992 yılında devlet- vatandaş işbirliği ile bugünkü 5 derslik, 1 öğretmenler odası, 1 idareci odasından oluşan yeni bina yapılarak aynı yıl hizmete girmiştir. Halen bu binada eğitim-öğretim devam etmektedir.
HACIALİOBASI YEŞİLOVA FUTBOL VE VOLEYBOL TAKIMLARI
Hacıaliobasında Yeşilova adıyla hem voleybol hem de futbolda İncirliova Kaymakamlık turnuvalarında toplamda 8 adet kazanılmış şampiyonluk kupalarımız vardır. Kupaların çoğu kayıp olmakla birlikte 2 adet kupa ve o dönemlerden kalma ( 80'li ve 90'lı yıllar) turnuva video kayıtları ve fotoğraflar muhtarlık tarafından muhafıza edilmektedir.
ZİRAİ ve HAYVANCILIKLA İLGİLİ DURUMU:
Köyümüzde tarla ziraatı yapılmaktadır. Ağırlıklı olarak pamuk ekilmektedir. Pamuğa alternatif ürün olarak buğday-mısır ekilmektedir. Son zamanlarda girdilerin fazla olması ve pamuk toplamada işçi sorunları nedeniyle alternatif ürün arayışına girilmiştir.
Köyün 7000 dönüm ekilebilir sulama arazisi vardır. Tarlalar sulama kanalı yardımıyla sulanmaktadır. Ekim, büyütme, hastalıklarla mücadele için köyümüze bir Ziraat Mühendisi atanmıştır.
Köyümüzde hayvancılık oldukça yaygındır. 10’a yakın modern hayvan tesisleri vardır.1000’e yakın büyükbaş, 500’e yakın küçükbaş hayvan vardır. Bundan 30 - 40 sene önce Camızları ile anılan Hacıaliobası, günümüz de İncirliova ilçesinin en çok büyükbaş hayvanlarına sahip mahalleleri arasındadır. Ayrıca bir çok firmanın süt toplama merkezleri bulunan Hacıaliobası'nda hayvancılık başlıca geçim kaynağıdır.Köyün Kooperatiflerle İlişkisi:
Köyümüz Damızlık Hayvan Yetiştiriciliği Kooperatifi’ne üyedir. 12 Eylül 2015 yılında Aydın Denge Gazetesinde Hacıaliobası'nda bulunan Kooperatif ile ilgili haber yapılmıştır.
Aydın’da 1997 yılında kurularak Aydınlılara sulama anlamında hizmet veren Aydın Ovası Sulama Birliği’nin Yedek 10 Talep Binası Hacıaliobası’na kuruldu. Aydın Ovası Sulama Birliği’nin tek şantiyesinin bulunduğu Hacıaliobası Talep Binası, 3 bin dönüm arazi üzerine yapıldı.
Su kaynağını Büyük Menderes Nehri’nden sağlayan Aydın Valiliği Aydın Ovası Sulama Birliği Hacıaliobası Köyü Yedek 10 Talep Binası, Baltaköy ve Sazlıköy’e kadar hizmet veriyor. Yaklaşık 9 bin dönüm arazinin sulama ihtiyacını karşılayan şantiyenin sorumlusu Mehmet Akdoğan, şantiyelerinde greyder, palet kepçe, kamyon ve tırların olduğunu ve yakıt ihtiyaçlarını da şantiyeye kurulan yakıt istasyonundan karşılandığını söyledi.
HACIALİOBASI’NDAKİ KOOPERATİF, DESTEK BEKLİYOR
İncirliova’nın Hacıaliobası Mahallesi’nde 2005 yılında 55 dönüm arazi üzerine Yazıdere, Sandıklı, Sınırteke mahallelerinin birleşiminden kurulan Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Toplu Bakım ve Sağım Merkezi, 130 ortakla faaliyete başladı. Ancak bazı sebeplerden dolayı ortak sayısıyla beraber hayvan sayısında da azalma görüldüğünü ifade eden kooperatifin Yönetim Kurulu Üyesi ve eski muhtar Necmettin Utangeç, son teknolojiyle donanan kooperatife inek getirilerek, hem vatandaşa hem de kooperatife destek beklediklerini söyledi.32 sağımlı ve günde yaklaşık bin 300 ton sütün üretildiği kooperatifte, ineklerin boynuna takılan çip sayesinde, hangi ineğin ne kadar süt verdiğini belirten sistemin olduğunu bildiren Necmettin Utangeç, “Bu çip sayesinde hayvanların kızgınlık dönemi ve hastalığının öğrenildiği gibi inek sahiplerinin kodu da bilgisayar sistemiyle ineklerin boynundaki çiplere tanıtıldı. Bu şekilde vatandaşlar hayvanlarını kooperatife vererek hem evlerindeki bakım zahmetinden hem de zamanlarından kar elde ediyor. Böylece son derece daha temiz bir süt ve kazanılarak satılıyor. Kooperatifimiz şuan 120 inekle hayatını sürdürüyor. 600 inek kapasiteli kooperatifimize çevre mahallelerden de destek bekliyoruz” dedi. (GÖKHAN DÜZYOL)
Ticari Faaliyetleri, El Sanatları Faaliyetleri:
Hacıaliobasında İncirliova Halk Eğitim Merkezinden bir eğitimci bulunmakta ve özellikle el sanatları / işi alanında kurs vermektedir. 2017 yılında Hacıaliobası İlkokulunda kadın kursiyerler tarafından el işi sergisi yapılmış, İncirliova Kaymakamı Sayın Ediz Sürücü'nün de katıldığı etkinlikle sergi ,ziyaretçilere açılmıştır.
Şehit ve Gaziler :
Kore Savaşı Gazileri:
İsmail Demirci (Vefat Etti ), Mutsan Bayrak (Vefat Etti ), Fahri Yıldırım (Sağ), Şani Serin (Vefat Etti ),Durmuş Çiftçi (Vefat Etti),
Kıbrıs Savaşı Gazileri:
Halil Horzun(Sağ)
16 Nisan 2013 yılında Aydın Denge Gazetesine Hacıaliobası Gazileri ile yapılan bir röportaj haberleştirilmiştir.
İncirliova’nın Hacıaliobası Köyü’nün son Kore Gazileri olan İsmail Demirci (84) ve Mustafa Bayrak (83), 62 yıl önce Kore Savaşı'nda düşman askerinin Türk’ün olduğu yere gelmekten korktuğunu söyleyerek halen Kore Savaşı'na neden gittiklerini anlamadıkları belirttiler.
Hacıaliobası Köyü’nün son Kore Gazileri İsmail Demirci ve Mustafa Bayrak 1951 yılında Kore Savaşı'na Türkiye’den 3 bin askerle gittiklerini geriye dönerken tam 98 arkadaşlarını şehit verdiklerinin üzüntüsünü halen yaşadıklarını ifade ettiler.
BEŞ KİŞİYDİLER
Hacıaliobası Köyü’nde daha önce Kore Gazisi olarak beş kişi olduklarını belirten İsmail Demirci, “Köyümüzde daha önce Kore Gazisi beş kişiydi. Şani Serin, Fahri Yıldırım ve Durmuş Çiftçi arkadaşlarımız hakkın rahmetine kavuştu. Biz ikimiz köyde son Kore Gazisi olarak yaşamaktayız” dedi.
“İKİ GÜN YOL GİTTİK”
Kore Savaşı'na Türk askeri olarak neden gittiklerine bir anlam veremediğini ifade eden İsmail Demirci, “Koreliler ve Çinliler arasında savaş başlamıştı. Biz de onları sözde ayırmaya gittik. Ancak orada çok zor günler yaşadık. Türkiye’den gemi ile 31 günde Kore’ye ancak varabildik. Kore Savaşı'nda beş ay ve iki ayda yol olmak üzere toplamda 7 ayımız geçti. Türkiye’den 3 bin kişilik bir orduyla gittik. Bizimle giden bölükten 98 kayıp verdik. En yakınımızda şehit olan arkadaşlarımızı ise halen daha unutamıyoruz. Devletimiz bize Kore Gazisi diye 780 TL maaş veriyor. Onunla geçinip gidiyoruz” diye konuştu.
ZAMANLARI KAHVE SOHBETLERİ İLE GEÇİYOR
3 çocuk babası ve 6 torun dedesi olan İsmail Demir ve 3 çocuk babası ve 3 torun dedesi olan Mustafa Bayrak zamanlarının çoğunu köy kahvesinde oturarak arkadaşları ile geçmişten uzun uzun sohbet ederek geçiriyor. Kore Savaş'ı konusu açıldığında ise geçmişte yaşadıkları o günleri 62 yıl geçmesine rağmen yaşadıkları anı yaşarcasına heyecanlı bir şekilde anlatıyorlar. 84 yaşlarında olmalarına rağmen iki Kore Gazisi sevecen ve hoşsohbetliği ile köyde yaşayan vatandaşlar tarafından da sevilmekte. (BURHAN CEYHAN/HEDEF AJANS)
ŞEHİT VE GAZİLERİMİZİ SAYGI VE MİNNETLE ANIYORUZ.
HACIALİOBASI MAHALLESİ CAMİSİ
Kaynakça
Karapınar'ın Arslanları, Çetin Gümüşoğlu
Necmettin Utangeç (Eski Hacıaliobası Köyü Muhtarı)
Nefel Yumuşak (Eski Köy İmamı), Muammer Karabulut (Ziraat Mühendisi)
ÖZEL TEŞEKKÜR: Karapınar'ın Aslanları adlı kitabında özellikle işgal yıllarında yaşanan olayları ve yerel kahramanları anlatan ve yakın bir zamanda kaybettiğimiz Çetin GÜMÜŞOĞLU'nu rahmetle anıyoruz. Kendisinin kaleme aldığı bu eserde Hacıaliobası ile ilgili yaptığı araştırmalardan dolayı kendisine özel bir teşekkürü bir borç biliriz.
Derleyen ve Hazırlayan: Durmuş DURSUN
